Հայաստանի Հանրապետությունում նոր տիպի կորոնավիրուսային հիվանդության համաճարակն ու 2020թ. մարտի 16-ին ՀՀ կառավարության թիվ 298-Ն որոշմամբ Հայաստանի Հանրապետությունում հայտարարված արտակարգ դրությունն էական բացասական ազդեցություն են ունեցել ՀՀ վարչական դատարանի բնականոն գործունեության վրա:
Ի ապահովումն Պարետի 24.03.2020թ. ՀՀ ամբողջ տարածքում հանրային ծառայության իրականացման նկատմամբ կիրառվող սահմանափակումների վերաբերյալ թիվ 15 որոշման կատարման՝ ՀՀ բարձրագույն դատական խորհրդի 2020թ. մարտի 24-ի թիվ ԲԴԽ-12-Ո-25 որոշմամբ նախատեսվեց, որ «Հայաստանի Հանրապետության բոլոր դատարաններում տեսաձայնային հաղորդակցության հնարավորությունն ապահովող համակարգի ներդրման միջոցով դատական նիստերի մեկնարկը հայտարարվելուն պես, դատավարության մասնակիցների համաձայնությամբ, դատական նիստերն իրականացնել հեռավար/առցանց՝ բոլոր հասանելի էլեկտրոնային հավելվածների կիրառման միջոցով»: Ավելին, դատավորներին և դատավարության մասնակիցներին առաջարկվեց նախապես համաձայնեցնելով հետաձգել բոլոր դատական նիստերը՝ բացառությամբ անհապաղ քննության ենթակա գործերի[1]:
Այդուամենայնիվ, ՀՀ վարչական դատարանում հեռավար/առցանց եղանակով դատական նիստ անցկացնելու հնարավորությունը ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված չէ, ինչպես, օրինակ, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով ամրագրված դատավարության մասնակիցների հնարավորությունը մասնակցել դատական նիսին տեսաձայնային հեռահաղորդակցության միջոցների կիրառմամբ:
Ըստ ՀՀ վարչական դատարանի աշխատակազմի տրամադրած տեղեկատվության՝ «ՀՀ վարչական դատարանը տնօրինում է հեռավար/առցանց դատական նիստ անցկացնելու համար անհրաժեշտ տեխնիկական միջոցների, սակայն, հաշվի առնելով, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված չէ դատական նիստերի անցկացման նման ընթացակարգ, ՀՀ վարչական դատարանում հեռավար/առցանց դատական նիստեր չեն անցկացվել»[2]:
ՀՀ վարչական դատարանում դատական նիստերը հեռավար անցկացնելու ընթացակարգի բացակայության պայմաններում, «2020թ. մարտի 16-ից մինչև մայիսի 14-ը ընկած ժամանակահատվածում նշանակված գրեթե բոլոր դատական նիստերը՝ որոշակի բացառություններով, հետաձգվել են կողմերի՝ ազատ տեղաշարժման սահմանափակումների կապակցությամբ» [3]:
Անհրաժեշտ է շեշտել, որ ըստ դատական տեղեկատվական համակարգի՝ նույն ժամանակահատվածի ընթացքում ՀՀ վարչական դատարանում նշանակված են եղել 4883 դատական նիստեր: Միաժամանակ, հայտարարված արտակարգ դրության ընթացքում և դրանով պայմանավորված՝ միայն 10 գործով է որոշում կայացվել գրավոր ընթացակարգով գործի քննության անցկացման վերաբերյալ, որոնցից 9 դեպքում՝ դատաքննությունը:
ՀՀ վարչական դատարանը տարիներ ի վեր գործում է գերծանրաբեռնվածության պայմաններում: Այսպես, 2017թ. և 2018թ. ընթացքում ՀՀ վարչական դատարանում ստացվել է 23095 և 21719 վարչական գործ համապատասխանաբար[4]: 2019թ. ընթացքում ՀՀ վարչական դատարանում ստացվել է ընդհանուր առմամբ 17977 վարչական գործ, որոնցից վարույթի ընդունումը մերժվել է 1798 գործով, ևս 1044 գործով հայցադիմումը կամ դիմումը վերադարձվել է: 2019թ. ընթացքում վարչական դատարանում գործերից 9541 ավարտվել է, այդ թվում՝ 8304-ով կայացվել է գործն ըստ էության լուծող դատական ակտ: Այսինքն, 2019թ. 5572 գործ փոխանցվել է 2020թ.: Ըստ դատական տեղեկատվական համակարգի տվյալների՝ 2020թ. հունիսի 5-ի դրությամբ ՀՀ վարչական դատարան են ներկայացվել ավելի քան 3400 վարչական գործ:
Նման պայմաններում, ՀՀ վարչական դատարանում երկու և ավելի ամիսների ընթացքում նշանակված գրեթե բոլոր դատական նիստերի հետաձգումները և դատական գործերի կուտակումները հանգեցնելու են ՀՀ վարչական դատարանի և դատավորների ծանրաբեռվածության էական աճի, ինչը կհանգեցնի նաև արդար դատաքննության իրավունքի, այդ թվում՝ ողջամիտ ժամկետում գործի քննության իրավունքի խախտումների:
Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ անհրաժեշտ է անհետաձգելիորեն ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքում կատարել փոփոխություններ և լրացումներ՝ նախատեսելով ՀՀ վարչական դատարանում դատական նիստերի հեռավար՝ հեռահաղորդակցության միջոցների կիրառմամբ անցկացնելու հնարավորությունը և ընթացակարգը:
[1] ՀՀ բարձրագույն դատական խորհուրդ, թիվ 12-Ո-25 որոշում, 24.03.2020թ. http://court.am/hy/decisions-single/530 2020թ. ապրիլի 2-ի թիվ ԲԴԽ-14-Ո-28 որոշմամբ թիվ ԲԴԽ-12-Ո-25 որոշման մեջ կատարված փոփոխությամբ որոշման գործողության ժամկետը երկարաձգվել է մինչև 2020թ. ապրիլի 12-ը, ժամը՝ 23:59-ը, իսկ արդեն 2020թ. ապրիլի 16-ի թիվ ԲԴԽ-19-Ո-42 որոշմամբ թիվ ԲԴԽ-12-Ո-25 որոշման մեջ կատարված փոփոխությամբ որոշման տեքստից հանվել է դրա գործողության ժամկետը:
[2] ՀՀ վարչական դատարանի աշխատակազմ, թիվ ԴԴ-9-16762/20 գրություն:
[3] ՀՀ վարչական դատարանի աշխատակազմ, թիվ ԴԴ-9-16762/20 գրություն:
[4] ՀՀ բարձրագույն դատական խորհուրդ, Տարեկան հաղորդում, 2019, էջ 59:
«Տարբեր հարթակներից, միջազգային կառույցների գնահատման արդյունքում ընդհանուր առմամբ նույն պատկերին
«Փաստացի մեկ նամակի միջոցով կարևորագույն պաշտոններ զբաղեցնող անձինք իրենց լիազորությունները
«Մի վնասիր սկզբունքը կարևոր է։ Ոչ մեկս էլ չենք ուզում
«Ցավալի և մտահոգիչ է, որ Ադրբեջանը ծանուցել է Կարմիր Խաչի
