2019թ. մայիսի 13-ին Կոնգրես հյուրանոցում տեղի ունեցավ «Անվտանգության ոլորտի կառավարումն ու վերահսկողությունը խորհրդարանի դերը» թեմայով սեմինար, որը կազմակերպվել էր Զինված ուժերում ժողովրդավարական վերհսկողության Ժնևի կենտրոնի կողմից (DCAF):
Հանդիպմանը իրենց մասնակցությունն են ունեցել ՀՀ Պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի, Եվրոպական ինտեգրման մշտական հանձնաժողովի անդամներ, միջազգային փորձագետներ, քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներ:
Հանդիպմանը ելույթով հանդես է եկել նաև «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ նախագահ Հայկուհի Հարությունյանը:
Նա հանգամանալից ներկայացրել է ՀՀ-ում քաղաքացիական հասարակության կողմից իրականացված գործունեությունը՝ ուղղված անվտանգության գործունեության վերահսկողությանը:
Ըստ Հայկուհի Հարությունյանի՝ Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության կողմից դեռևս 2000թ.-ից անվտանգության ոլորտում վերահսկողություն կատարելու նպատակով իրականացվել է մարդու իրավունքների բացահայտված խախտումների հավաքագրում, փաստաթղթավորում, մոնիթորինգ:
Ըստ նրա՝ սկզբնական փուլում խախտումները կրել են հատային բնույթ, այնուհետև դրանք դարձել են մարդու իրավունքներով զբաղվող կազմակերպությունների ամենօրյա գործունեության մի մասը, և խախտումների փաստաթղթավորումը դարձել է նրանց հիմնական խնդիրներից մեկը:
Այդ ժամականակահատվածում կազմակերպությունները իրենց վրա վերցրել մեծ բեռ և ռիսկայնություն՝ խոսելու տեղի ունեցող խախտումների մասին:
Արդեն 2008թ.-ին այդ խախտումների արձանագրումը ստացել է ավելի համակարգված բնույթ, և կազմակերպությունները սկսել են համակարգված մոնիթորինգ իրականացնել մի քանի գործընթացների նկատմամբ՝ զինված ուժերում մարդու իրավունքների խախտումների, զորակոչի գործընթացի նկատմամբ խախտումների, ամբողջ գործընթացում տեղի ունեցած խախտումների նախաքննության նկատմամբ:
Հայկուհի Հարությունյանը արժևորել է իրականացված մոնիթորիգների արդյունքում տեղի ունեցած քրեական օրենսգրքի, զինվորական հանցագործությունների վերաբերյալ հոդվածների փոփոխությունները:
Նրա տեղեկացմամբ՝ դեռևս 2013թ.-ին կազմակերպությունը իրականացրել է ՀՀ զինված ուժերում կարգապահական և քրեական պատասխանատվության խնդիրների ուսումնասիրություն, որի հիմնական նպատակն է եղել ուսումնասիրել զինված ուժերում կարգապահական և քրեական պատասխանատվության միջոցներին առնչվող խնդիրները: Մոնիթորինգի արդյունքում պատրաստվել է զեկույց, որը դեռևս շարունակում է արդիական մնալ:
Արձանագրվել է նաև փոփուխություն զինված ուժերում կարգապահական խախտումների ուղղությամբ գործող օրենսդրության ում:
Արժեքավորվել է նաև այն հանգամանքը , թե ինչպես է պաշտպանության նախարարության կողմից փորձ կատարվել ներքին ընթացակարգերի միջոցով շտկելու այն բացերը, որոնք հիմք են հանդիսացել մարդու իրավունքների խախտումների համար:
Պաշտպանության նախարարության կամ պետության կողմից այդ խախտումների կանխարգելման ուղղությամբ աշխատանքների մասին վկայել է նաև նախարարությանը կից հասարակական խորհուրդ ձևավորելու հանգամանքը:
Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների կողմից իրականացվել են աշխատանքներ զորակոչի հետ կապված իրազեկման մակարդակի բարձրացման ուղղությամբ:
Զինված ուժերում մարդու իրավունքների պաշտպանության ապահովման նպատակով կազմակերպության կողմից Հայաստանում առաջին անգամ մշակվել և մարդու իրավունքների դասընթացներ են իրականացվել զինված ուժերի սպայական և հրամանատարական անձնակազմի, ինչպես նաև ռազմական ոստիկանության ներկայացուցիչների համար:
2013թ.-ից սկսած՝ Կազմակերպության կողմից մշակվել և ներկայացվել է մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների վերաբերյալ դասընթացի ծրագիրը, որը ներառել է ռազմական հաստատությունների ուսանողների, ավագ և կրտսեր հրամանատարների, խաղաղապահների, զինվորական գործերով զբաղվող քննչական մարմինների, ներկայացվել են նաև զինվորական անձնակազմի անդամների պարտականությունները:
Կազմակերպության կողմից մշակվել և 2015 թվականից ՀՀ ՊՆ Վազգեն Սարգսյանի անվան և ՀՀ ՊՆ Արմենակ Խանփերյանցի անվան ռազմաավիացիոն համալսարաններում ներդրվել է «Մարդու իրավունքներ» առարկայական ծրագիրը, վերապատրաստվել են համապատասխան մասնագետներ:
Հ. Հարությունյանը կարևորվել է նաև հասարակական կազմակերպությունների մասնակցությունը և դերը անվտանգության ոլորտին առնչվող օրենսդրական և քաղաքական փաստաթղթերի մշակման և իրականացման նկատմամբ վերահսկողության գործընթացում:
Հ. Հարությունյանը ընդգծել է, որ 2014-2016թթ մարդու իրավունքների ռազմավարությունից բխող գործողությունների ծրագրում զինված ուժերում մարդու իրավունքների պաշտպանության գաղափարի վերաբերյալ կոնկրետ գործողությունների ներդրումը ևս իրականացվել է գործող հասարակական կազմակերպությունների ջանքերի շնորհիվ:
Հ. Հարությունյանի տեղեկացմամբ անվտանգության ոլորտում քաղաքացիական հասարակության ծավալած գործունեությունը մշտապես ուղեկցվել է քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտների նկատմամբ խիստ քննադատական որակումներով:
Նրա կարծիքով առկա է մոտեցումների փոփոխման անհրաժեշտություն ոչ միայն պետական ինստիտուների, այլ ավելի լայն հասարակական եկխոսության միջոցով:
Ակնկալում ենք, որ զինված ուժերի, ազգային անվտանգության ծառայության, ոստիկանության և անվտանգության այլ ինստիտուտների բարեփոխումների ուղղությամբ հասարակական կազմակերպությունների մասնակցությունը կկրի համակարգված և արդյունավետ երկխոսության բնույթ:
2019թ.-ի մայիսից սկսած՝ Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարարության ֆինանսավորմամբ Զինված ուժերի ժողովրդավարական վերահսկողության Ժնևի կենտրոնը /DCAF/ իրականացնում է ծրագիր` ուղղված Հայաստանում անվտանգության ոլորտի նկատմամբ խորհրդարանական վերահսկողության գործունեությանը:
Հայաստանում ծրագրի իրականացման գործընկեր կազմակերպություն հանդիսանում է «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ-ն:
Կազմակերպությունը վերոնշյալ ծրագրի շրջանակներում իրականացնելու է անվտանգության ոլորտի խորհրդարանական վերահսկողության մոնիթորինգ:
«Տարբեր հարթակներից, միջազգային կառույցների գնահատման արդյունքում ընդհանուր առմամբ նույն պատկերին
«Փաստացի մեկ նամակի միջոցով կարևորագույն պաշտոններ զբաղեցնող անձինք իրենց լիազորությունները
«Մի վնասիր սկզբունքը կարևոր է։ Ոչ մեկս էլ չենք ուզում
«Ցավալի և մտահոգիչ է, որ Ադրբեջանը ծանուցել է Կարմիր Խաչի
