Վճռաբեկ դատարանը բավարարել է ԻՊԱՍ շահառուի վճռաբեկ բողոքը

Խնդիրը՝ պետական տուրքից ազատելու կամ պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու միջնորդությունը մերժվելու հիմքով հայցադիմումը վերադարձվելուց հետո միանգամայն այլ հիմքերով ներկայացված պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու միջնորդությունը չքննարկելու և հայցադիմումը վարույթ ընդունելը մերժելու վերաբերյալ

2022 թվականի մարտի 18-ի որոշմամբ ՀՀ Վճռաբեկ դատարանը բավարարել է թիվ ՎԴ/9251/05/19 գործով հայցվոր Աշոտ Գրիգորյանի վճռաբեկ բողոքը, ում շահերը ներկայացնում է «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ փաստաբան Նինա Հակոբյանը:

Դեռևս 2019 թվականի նոյեմբերի 5-ին հայցադիմում էր ներկայացվել ՀՀ վարչական դատարան ընդդեմ ՀՀ մտավոր սեփականության գործակալության` ոչ իրավաչափ վարչարարության հետևանքով հայցվորին պատճառված ոչ նյութական և նյութական վնասների համար փոխհատուցում տրամադրելու վերաբերյալ վարչական ակտ ընդունելու պահանջով: Ներկայացվել է նաև միջնորդություն՝ հայցվորին պետական տուրքի վճարումից ազատելու կամ պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու վերաբերյալ՝ այն հիմնավորմամբ, որ հայցվորները պետք է ազատված լինեն իրավունքի խախտման հետևանքով պատճառված վնասների փոխհատուցման վերաբերյալ հայցով պետական տուրք վճարելու պարտականությունից: Ներկայացված միջնորդությունը մերժվել է, իսկ հայցադիմումը՝ վերադարձվել:

25.11.2019թ. հայցը վերստին մուտքագրվել է ՀՀ վարչական դատարան՝ այս անգամ խնդրելով հետաձգել պետական տուրքի վճարումը վերջինիս ֆինանսական և սոցիալական դրությամբ պայմանավորված։

Դատարանը որոշմամբ մերժել է հայցադիմումի վարույթ ընդունումը՝ հիմքում դնելով նախապես ներկայացված՝ պետական տուրքից ազատելու կամ պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու վերաբերյալ ներկայացված միջնորդության մերժումը և հայցադիմումը վերադարձնելուց հետո նշված սխալը չուղղելու հանգամանքը՝ ըստ էության ուշադրության չարժանացնելով նոր հանգամանքներով ներկայացված միջնորդությանը, որով Հայցվորին թույլ չի տվել իր գործը քննության առարկա դարձնել Դատարանում և իրացնել իր հիմնարար իրավունքները:

2019թ դեկտեմբերի 12-ին «Հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին»  որոշման դեմ ներկայացվել է վերաքննիչ բողոք: ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի կողմից որոշում է կայացվել բերված վերաքննիչ բողոքը մերժելու վերաբերյալ:

Կազմակերպության փաստաբանի կողմից ներկայացված վճռաբեկ բողոքում անդրադարձ է կատարվել այս խումբ գործերով առկա իրավակարգավորումներով իրավունքի զարգացման խնդիրներին և մասնավորապես այն հարցին, թե արդյոք կրկին ներկայացված հայցադիմումում միանգամայն այլ հիմքով պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու միջնորդությունը չքննարկելը և անձին պետական տուրքի վճարման գծով արտոնություն չտրամադրելը չի խախտում դատարանի մատչելիության սկզբունքը։

Վճռաբեկ դատարանը որոշմամբ, ի թիվս այլնի, արձանագրել է, որ

• Եվրոպական դատարանի և ՀՀ վճռաբեկ դատարանի՝ Որոշմամբ վկայակոչված դիրքորոշումներից բխում է, որ պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու դեպքում առանցքային նշանակություն ունի անձի վճարելու ունակությունը (գույքային դրությունը) պարզելը: Հակառակ դեպքում` եթե դատարանից չպահանջվի պարզել անձի գույքային դրությունը պետական տուրքի գծով արտոնություն տրամադրելու համար, ապա դատարանը կցուցաբերի չափազանց ճկուն մոտեցում` անիմաստ դարձնելով միայն վճարելու ունակություն չունեցող անձանց պետական տուրքի գծով արտոնություններ տալու օրենսդրական պահանջը:
• Հայցադիմումը վերադարձվելուց հետո հայցվորը սահմանված ժամկետում կրկին ներկայացրել է հայցադիմում, որին կցված միջնորդության հիմքում պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու վերաբերյալ ընկած է եղել բոլորովին այլ հիմնավորում։
• Հայցադիմումի վարույթ ընդունման փուլում էական է պետական տուրքի գծով արտոնություն կիրառելու վերաբերյալ միջնորդության հիմքում դրված հիմքերի և հիմնավորումների այնպիսի աստիճանը, որը թույլ է տալիս փաստել միջնորդության առկայության և բովանդակային քննարկման հնարավորությունը, և դատարանի կողմից նախկինում հայցադիմումին կից ներկայացված միջնորդության մերժումը որևէ կերպ չի կարող խոչընդոտել թերությունները շտկելուց հետո կրկին ներկայացվող հայցադիմումին կից նույն պահանջով սակայն այլ հիմքերով ու հիմնավորումներով միջնորդություն բերելու համար։
• Միաժամանակ նախորդ միջնորդության մերժումից հետո նոր հիմքերով և հիմնավորումներով նույն միջնորդություն ներկայացնելը չէր կարող որակվել որպես առաջին անգամ ներկայացված հայցադիմումի թերության չվերացում։

Վճռաբեկ դատարանը նման հիմնավորումներով բավարարել է վճռաբեկ բողոքը, վերացրել ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 03․02.2020 թվականի «Վերաքննիչ բողոքը մերժելու մասին» որոշումը, և կայացրել նոր դատական ակտ․ վերացնել ՀՀ վարչական դատարանի 04․12․2019 թվականի «Հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին» որոշումը և պետական տուրքի գծով արտոնություն կիրառելու վերաբերյալ Աշոտ Գրիգորյանի միջնորդությունը քննարկելու համար գործն ուղարկել ՀՀ վարչական դատարան: